دلیل بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو چیست؟ کمپرسور اسکرو (Screw Compressor) یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنایع تولیدی، پتروشیمی، غذایی و تهویه مطبوع است.
این نوع کمپرسور هوا به دلیل راندمان بالا، کارکرد پیوسته و صدای کم، جایگزین مناسبی برای کمپرسورهای پیستونی سنتی محسوب می‌شود.
اما یکی از مشکلات رایج و خطرناک در کمپرسورهای اسکرو، بالا رفتن بیش از حد دما است.
افزایش دمای کمپرسور می‌تواند عملکرد دستگاه را مختل کرده، باعث افت راندمان، تخریب روغن و حتی خرابی قطعات داخلی شود.
در این مطلب به‌صورت کامل و فنی بررسی می‌کنیم که دلیل بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو چیست، چه نشانه‌هایی دارد و چگونه می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد.
فهرست مطالب
نحوه عملکرد کمپرسور اسکرو در یک نگاه
کمپرسور اسکرو با استفاده از دو روتور مارپیچی (male و female rotors) عمل فشرده‌سازی هوا یا گاز را انجام می‌دهد.
روغن مخصوص کمپرسور وظیفه‌ی روانکاری، خنک‌کاری و آب‌بندی فضای بین روتورها را بر عهده دارد.
در حین فشرده‌سازی، دما به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد، اما این افزایش باید در محدوده‌ی مجاز (معمولاً بین ۸۰ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد) باقی بماند.
اگر دما از این حد بالاتر برود (مثلاً به ۱۱۰ درجه یا بیشتر)، نشانه‌ی وجود اختلال در سیستم خنک‌کاری یا روغن‌کاری است.
دلیل بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو چیست؟
در ادامه، ۱۰ علت اصلی بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو را به‌صورت فنی و تحلیلی بررسی می‌کنیم.
کاهش سطح یا کیفیت روغن کمپرسور
روغن در کمپرسور اسکرو سه نقش حیاتی دارد.
- روانکاری بین روتورها.
- انتقال حرارت (خنک‌کاری).
- آب‌بندی بین مارپیچ‌ها.
اگر سطح روغن کاهش یابد یا روغن کهنه و آلوده باشد، انتقال حرارت به درستی انجام نمی‌شود و دمای سیستم به سرعت بالا می‌رود.
نشانه‌ها
- داغ شدن غیرعادی محفظه.
- بوی سوختگی.
- افت فشار روغن.
راهکار
سطح روغن را بررسی کنید و در صورت تیرگی، تغییر ویسکوزیته یا آلودگی، آن را با روغن استاندارد و مخصوص همان مدل کمپرسور تعویض کنید.
گرفتگی رادیاتور یا مبدل حرارتی روغن (Oil Cooler)
رادیاتور وظیفه دارد حرارت روغن را به محیط منتقل کند.
اگر رادیاتور دچار گرفتگی باشد (به‌دلیل گردوغبار یا روغن خشک‌شده روی پره‌ها)، گردش حرارت مختل می‌شود و روغن بیش از حد داغ می‌شود.
دمای کمپرسور به سرعت بالا رفته و سیستم ممکن است با خطای High Temperature Shutdown متوقف شود.
راهکار
رادیاتور را با هوای فشرده یا مواد شست‌وشو تمیز کنید و اطمینان یابید فن خنک‌کننده درست کار می‌کند.
خرابی فن خنک‌کننده یا ترموستات
در کمپرسورهای هواخنک (Air-Cooled) فن وظیفه دارد جریان هوا را از میان رادیاتور عبور دهد.
خرابی موتور فن یا قطع اتصال الکتریکی آن، باعث توقف جریان هوا و در نتیجه افزایش سریع دما می‌شود.
در کمپرسورهای آب‌خنک (Water-Cooled) نیز گرفتگی مدار آب یا افت فشار جریان می‌تواند همین اثر را داشته باشد.
راهکار
عملکرد فن، سنسور دما و ترموستات را بررسی کنید. در صورت نیاز، فیوز و سیم‌کشی برق را کنترل کنید.
گرفتگی فیلتر روغن یا فیلتر هوا
فیلترها اگر مسدود شوند، جریان طبیعی روغن یا هوا کاهش می‌یابد.
در نتیجه، فشار کاری افزایش و جریان خنک‌کننده کم می‌شود — که هر دو باعث بالا رفتن دمای کمپرسور می‌شوند.
راهکار
فیلترها باید طبق برنامه‌ی نگهداری (معمولاً هر ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ ساعت کارکرد) تعویض شوند.
همچنین از فیلترهای اورجینال و مطابق مدل دستگاه استفاده کنید.
استفاده از روغن نامناسب
باید گفت استفاده از روغنی با ویسکوزیته اشتباه (مثلاً روغن سنگین در محیط سرد یا روغن سبک در دمای بالا) باعث می‌شود جریان روغن به‌درستی انجام نشود و گرما در سیستم باقی بماند.
برای کمپرسورهای اسکرو معمولاً از روغن‌های Synthetic PAO ISO VG 46 یا 68 استفاده می‌شود.
همیشه با دفترچه فنی کمپرسور تطبیق دهید.
بالا بودن فشار خروجی کمپرسور
اگر فشار خروجی سیستم به دلایلی مانند بسته بودن شیر خروجی یا افزایش فشار مصرف‌کننده بالا برود، بار مکانیکی بیشتری به روتورها وارد می‌شود.
در نتیجه، دمای کاری موتور و روغن هر دو افزایش می‌یابد.
مثال: در سیستم‌هایی که باید روی ۸ بار کار کنند، اگر فشار به ۱۰ یا ۱۲ بار برسد، دمای روغن به‌راحتی از ۱۰۰ درجه عبور می‌کند.
راهکار
تنظیم‌کننده فشار (Pressure Regulator) و شیر کنترل تخلیه را بررسی و تنظیم کنید.
کاهش جریان هوای محیط یا تهویه ناکافی
اگر کمپرسور در اتاقک بسته یا محیطی با تهویه ضعیف نصب شده باشد، گرمای تولیدشده در اطراف دستگاه جمع می‌شود و دمای سیستم بالا می‌رود.
راهکار
نصب فن تهویه در اتاق کمپرسور و اطمینان از جریان مناسب هوای تازه به داخل.
خرابی سنسور یا کنترلر دما
گاهی اوقات خود سنسور دما یا کنترلر PLC دچار خطا می‌شود و اطلاعات نادرست به سیستم می‌فرستد.
در نتیجه، فن یا سیستم خنک‌کننده به موقع فعال نمی‌شود.
راهکار
سنسور دما را با دستگاه تستر کالیبره و در صورت نیاز تعویض کنید.
نشت هوا یا روغن در سیستم
نشتی در خطوط فشار یا مسیر بازگشت روغن باعث کاهش حجم مؤثر خنک‌کاری و افزایش اصطکاک در روتورها می‌شود.
معمولاً نشتی‌ها در محل اتصالات، فلنج‌ها یا شیلنگ‌های لاستیکی اتفاق می‌افتند.
کارکرد طولانی‌مدت در بار کامل
اگر کمپرسور بدون توقف و در ظرفیت ۱۰۰٪ کار کند، زمان خنک‌شدن کافی ندارد.
در این حالت، روغن و قطعات داخلی به‌تدریج داغ‌تر می‌شوند تا به نقطه خطر برسند.
راهکار
در صورت نیاز، از دو کمپرسور به‌صورت لود/آنلود (Load/Unload) استفاده کنید تا یکی در حالت استندبای باشد و زمان خنک‌سازی فراهم شود.
علائم بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو
پیش از رسیدن به نقطه خطر، علائم مشخصی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.
- افزایش دمای روغن در نمایشگر کنترل پنل.
- صدای غیرعادی از یاتاقان‌ها.
- بوی سوختگی یا تغییر رنگ روغن.
- خاموش شدن خودکار دستگاه با ارور High Temp.
- افت راندمان و افزایش مصرف برق.
- خطرات ناشی از دمای بالا.
بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو اگر کنترل نشود، می‌تواند پیامدهای سنگینی داشته باشد.
- اکسید شدن روغن و کاهش خاصیت روانکاری.
- خرابی یاتاقان‌ها و روتورها.
- تغییر شکل حرارتی قطعات داخلی.
- سوختن موتور الکتریکی.
- در موارد شدید، قفل شدن کامل کمپرسور.
- روش‌های پیشگیری از افزایش دما.
سرویس دوره‌ای و منظم
برنامه‌ی نگهداری پیشگیرانه (PM) باید شامل تعویض روغن، فیلترها و تمیز کردن رادیاتور باشد.
استفاده از سنسور هشدار حرارتی
نصب سنسور دمای روغن با آلارم دیداری یا صوتی می‌تواند از بروز حادثه جلوگیری کند.
کنترل تهویه و خنک‌کاری محیط
دمای اتاق کمپرسور نباید از ۴۰ درجه سانتی‌گراد تجاوز کند.
بررسی کیفیت روغن
روغن باید هر ۴۰۰۰ ساعت یا طبق توصیه سازنده تعویض شود.
استفاده از قطعات استاندارد
همیشه فیلتر، رادیاتور و سپراتور اصلی کمپرسور را از برند معتبر تهیه کنید.
استاندارد دمای کاری کمپرسور اسکرو
در حالت عادی، دمای روغن خروجی بین ۸۰ تا ۹۵°C است.
اگر دما از ۱۰۰ درجه بالاتر رفت، باید دستگاه بررسی و سرویس شود.
دمای بیش از ۱۱۰°C خطرناک است و سیستم باید فوراً خاموش شود.
جمع‌بندی
افزایش دمای کمپرسور اسکرو یکی از شایع‌ترین مشکلات در سیستم‌های فشرده‌سازی هوا است و معمولاً ناشی از اختلال در روغن‌کاری، خنک‌کاری یا تهویه است.
به‌طور خلاصه، مهم‌ترین دلایل بالا رفتن دمای کمپرسور اسکرو عبارت‌اند از کمبود یا آلودگی روغن، گرفتگی رادیاتور یا فیلترها، خرابی فن خنک‌کننده، فشار خروجی زیاد و تهویه ضعیف محیط.
با اجرای منظم سرویس دوره‌ای و استفاده از قطعات استاندارد، می‌توان به‌طور کامل از بروز این مشکل جلوگیری کرد و عمر کمپرسور را چندین برابر افزایش داد.
ارسال دیدگاه